Doğal akvaryum görünümündeki Kadın Azmağı deresi doğal sit kapsamında olması nedeniyle hem karada hem de azmak nehrinde avlanmak yasak. Sazlıklar arasında yüzlerce kuş türü, su samuru, su altında ise başta yılan balığı olmak üzere çok sayıda canlıya ev sahipliği yapıyor. Bin 200 metre uzunluğundaki Akyaka Kadın Azmağını dağlardan yer altından gelerek Azmak kenarındaki gözeneklerden akan sular besliyor. Sazlıklar arasından süzülerek Gökova Körfezi’ne karışan su yılın 12 ayı kesintisiz akıyor.
Kurak geçen yaz ve sonbahar aylarının ardından Muğla’da üç gündür devam eden sağanak yağış sonrası Kadın Azmağı’nın rengi uzun yıllar sonra ilk defa kahverengiye döndü. Azmak gözlerinden akan suyun rengi sadeliğini korurken, kahverengi suyun Gökova Mahallesi’nden Gökova Körfezi’ne akan Çaydere deresinden kaynaklandığı ortaya çıktı. Çaydere üzerinde bulunan taş ocaklarının Sakartepe rampası eteklerindeki dağı tıraşlaması sonrası yağan sağanak yağış ile çamurumsu bir suyun önce sazlıklara, oradan da azmak ve denize ulaştığı iddia edildi.
"Sediment yükünün takip edilmesi lazım"
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Su Kaynakları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ceyhun Özçelik, yağışlar sonrası sediment oluştuğunu, sedimentin sürekli olması durumunda bölgenin doğal güzelliklerinin tehlike oluşturabileceğini belirtti. Doç. Dr. Özçelik, "Doğal güzellikleriyle olduğu kadar, biyolojik çeşitlik anlamında da adından dünyada ve Türkiye’de çokça söz ettiren Kadın Azmağı ve Akyaka, şiddetli yağışlar sonrasında sediment riski altında. Biliyorsunuz birkaç aydan beri bu bölgeye ciddi anlamda bir yağış yağmamıştı. Yağan yağışlarla beraber üst kısımlarda sedimentlerin azmak içerisine taşınmasıyla azmağın tamamen kahverengi rengine büründüğünü görebiliyoruz. Gerek azmak içinde gerekse azmağın uç kısmında denize açılan bölge büyük bir alan içerisinde koyu kahverengiye bürünmüş durumda. Bu bölge doğal güzellikleri olduğu kadar, biyolojik çeşitliliği anlamında da oldukça büyük bir öneme sahip. Hatta Uluslararası Uzay ve Havacılık Dairesi de bu bölgenin doğal güzelliklerini kendi web sayfasına paylaşmıştı. Şu anda geldiğimiz noktada üst havzalardaki taş ocaklarından kaynaklı olduğunu düşündüğümüz sedimentlerin yağışla beraber bu bölgeye taşınması söz konusu. Tabii buradaki canlı hayatı, ayrıca biyolojik çeşitlilik çok büyük bir öneme sahip. Bunların korunması anlamında buraya gelecek sediment yükünün takip edilmesi lazım. Bu sediment yükünün sürekli olması durumunda bu bölgenin doğal güzelliklerini yitirme riski ile karşı karşıya kalabiliriz" dedi.
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi NASA, 22 Nisan Dünya Günü’nde resmi sosyal medya hesabından, Akyaka’nın Kadın Azmağı Deresi’yle ilgili paylaşım yapmış ve paylaşımını yaptığı fotoğrafa "Vay be. Güzelliğini yaşayın" notu düşmüştü. NASA’nın paylaşımının ardından Kadın Azmağı deresine çevreci ve doğa dostu elektrikli tekneler ile yapılan yarım saatlik geziye yerli ve yabancı turistler büyük ilgi göstermişti.